Internetproviders verliezen rechtszaak over blokkeren websites

Internetproviders verliezen rechtszaak over blokkeren websites

26-03-2025 14:00:31

Een coalitie van internetproviders en persvrijheid organisaties heeft vandaag een rechtszaak verloren bij de Europees rechter.

De EU-sancties omvatten een verbod op de doorgifte van diverse Russische media, waaronder Russia Today en Sputnik. Europese internetproviders die deze regels overtreden of onvoldoende naleven, riskeren gevangenisstraffen en boetes. De providers volgden het bevel weliswaar op, maar deden dit onder protest.

De coalitie verzet zich tegen de sancties omdat deze te breed, ondoorzichtig en ineffectief zouden zijn, en censuur in de hand werken. Hoewel de providers de strijd tegen Russische desinformatie en informatieoorlogvoering volledig ondersteunen, benadrukken zij dat de EU deze strijd niet mag voeren ten koste van de Europese vrijheden die de sancties juist moeten beschermen. Volgens hen zijn de maatregelen overhaast en zonder onafhankelijke juridische toetsing doorgevoerd, wat de informatievrijheid – een pijler van de democratie – ondermijnt.

De coalitie bestaat uit A2B Internet, BIT en Freedom Internet en wordt gesteund door de Nederlandse Vereniging van Journalisten, Bits of Freedom, the European Federation of Journalists (EFJ, het Persvrijheidsfonds en de Association of the Internet Industry.

Het Gerecht van de EU heeft bepaald dat de EU-sancties tegen Russische media rechtmatig zijn. De Raad had volgens het Gerecht de bevoegdheid om de restrictieve maatregelen (waaronder een verbod op doorgifte van door de Russische staat gecontroleerde media) vast te stellen. Volgens de rechter zijn de maatregelen noodzakelijk en proportioneel om desinformatie en destabilisatie na de Russische invasie in Oekraïne te bestrijden. De coalitie is teleurgesteld dat het Gerecht de Russische agressie als rechtvaardiging ziet voor een vergaande en disproportionele beperking van de fundamentele rechten die in de EU gelden, en vindt dat veel van haar argumenten onvoldoende zijn meegewogen.

De coalitieleden en medestanders reageren:

BIT: "De beslissing van de Europese rechter is teleurstellend, maar het benadrukt tegelijkertijd hoe belangrijk het is om te blijven strijden voor fundamentele rechten zoals persvrijheid en toegang tot informatie. Het blokkeren van websites vanwege politieke sancties raakt aan de kern van wat wij als BIT belangrijk vinden: een veilig en open internet zonder censuur. Hoewel we deze zaak hebben verloren, zien we dit als een oproep om onze inspanningen te verdubbelen in de strijd tegen onrechtmatige beperkingen."
Freedom Internet: "Hoewel wel we de uitspraak betreuren, zijn we blij met het maatschappelijke debat dat onze zaak teweeg brengt. Zeker in het licht van de huidige geopolitieke ontwikkelingen is glashelder geworden dat het belangrijk is dat niet de overheid zelfstandig bepaalt welke informatie goed genoeg is. We houden Europa in de gaten en we blijven strijdne voor een open en vrij internet terwijl wij ons altijd verzetten tegen censuur via ineffectieve internetblokkades."
Nederlandse Vereniging van Journalisten: "We hebben het Gerecht om een uitspraak gevraagd om aandacht te vragen voor een principieel zorgelijke situatie, waarin de overheid voorafgaand een zender of site kan verbieden, zonder dat daarbij een oordeel van de rechter aan te pas is gekomen. Alhoewel het Gerecht het verbod in stand laat, achten wij het van groot belang dat de rechter de door de Europese ministers gehanteerde argumentatie hiervoor heeft getoetst en de zaak inhoudelijk heeft beoordeeld.

Wel is het betreurenswaardig dat het Gerecht een wel erg ruime opvatting hanteert om een algemeen verbod op het doorgeven van zenders te legitimeren. Zo mag de Europese Raad volgens het Gerecht ‘alle uitingen verbieden, die militaire agressie rechtvaardigen’. Dat zou de Raad in de toekomst in onze optiek een erg ruim mandaat geven om in de toekomst ook andere zenders of uitingen te verbieden uit andere landen waar oorlog gevoerd wordt. Dat lijkt ons een verontrustend gegeven, dat de toegang tot informatie verstrekkend kan beperken.

Desinformatie moet bestreden worden, maar dat moet met middelen, die passen in een democratische rechtstaat. Een voorafgaand verbod van een complete zender of site opgelegd door de overheid blijft wat ons betreft hiervoor geen passend middel."

Volgens de advocaten van Kennedy Van der Laan, die de coalitie bijstaan, is de uitspraak van het Gerecht teleurstellend in een tijd waarin democratische waarden wereldwijd onder druk staan.

De coalitie beraadt zich nog op een mogelijk hoger beroep.